آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان نه تنها آنها را در مقابل تأثیرات منفی رسانه‌ها محافظت می‌کند، بلکه آنها را به شکلی فعال و هوشمند در استفاده از رسانه‌ها و ارتباطات رسانه‌ای تربیت می‌کند.
در دنیای پر زرق و برق رسانه‌های امروزی و با توجه به نقشی که رسانه‌ها در تعلیم و تربیت و فرهنگ سازی ایفا می‌کنند، آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان به عنوان یک مهارت اساسی، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. ضرورت و چگونگی آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان بر کسی پوشیده نیست. در این نوشتار، مهم ترین موضوعات در این حوزه مورد اشاره قرار گرفته است.
1- ضرورت آموزش سواد رسانه
الف- افزایش استفاده از رسانه‌ها:
با پیشرفت فناوری و افزایش دسترسی به رسانه‌ها، کودکان و نوجوانان به طور گسترده‌ای از این ابزارها استفاده می‌کنند، آموزش سواد رسانه به آنها کمک می‌کند تا علاوه بر شناخت درست ابزار رسانه‌ای با ارزیابی پیام، منابع و اطلاعات رسانه‌ای، بهترین استفاده را از آنها کنند.
ب- مقابله با اخبار جعلی و اطلاعات غیرقابل اعتماد:
در دنیای پراطلاعات امروزی، اخبار جعلی و اطلاعات غیرقابل اعتماد به طور گسترده‌ای در رسانه‌ها منتشر می‌شوند، سواد رسانه به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا این اطلاعات را شناسایی و به درستی از آنها استفاده کنند.
ج- توسعه تفکر انتقادی:
آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان، توانایی آنها را در تحلیل و انتقاد از محتوای رسانه‌ها تقویت می‌کند، این مهارت به آنها کمک می‌کند تا زمانی که با یک ادعای نادرست یا پیام تقلبی مواجه می‌شوند، به درستی بررسی کنند و ارزیابی خود را بر اساس اطلاعات صحیح بیان کنند.
2- روش‌های یاد دادن سواد رسانه به کودکان و نوجوانان
الف- تشویق به گفتگو:
برای آموزش سواد رسانه، باید کودکان و نوجوانان را تشویق کرد تا در مورد محتوای رسانه‌ای که مصرف می‌کنند، صحبت کنند؛ بنابراین باید آنها را ترغیب کرد تا درباره اطلاعاتی که دریافت می‌کنند، سؤالات بپرسند و نظرات خود را بیان کنند.
ب- آموزش ارزیابی منابع:
کودکان و نوجوانان باید آموزش داده شوند که چگونه منابع رسانه‌ای را ارزیابی کنند، آنها باید بفهمند که منابع معتبر و قابل اعتماد چه ویژگی‌هایی دارند و چگونه می‌توانند اطلاعات صحیح و نادرست را از هم تشخیص بدهند.
ج- توسعه مهارت‌های تحلیلی:
به کودکان و نوجوانان باید آموزش داده شود که محتوای رسانه‌ای را تحلیل کنند، آنها باید بتوانند متناسب با سن خود مواردی مانند نوع منبع، منافع مالکان رسانه، نقاط ضعف و قوت محتوا را تشخیص دهند.
د- تشویق به خلاقیت رسانه‌ای:
باید کودکان و نوجوانان را تشویق کرد تا خلاقیت خود را در تولید محتوای رسانه‌ای نشان دهند، آنها باید بتوانند ایده‌های خلاقانه خود را بیان کنند و در انتقال پیام‌ها و ارتباط با دیگران از رسانه‌ها بهره ببرند.
3- آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان به منظور توانمندسازی آنها برای استفاده هوشمندانه و انتقادی از رسانه‌ها
با توجه به افزایش روزافزون استفاده از رسانه‌ها و شناخت تأثیرات آنها بر رفتار و نگرش‌های کودکان و نوجوانان، آموزش سواد رسانه ای اهمیت بیشتری یافته است.
با آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان، آنها قادر خواهند بود تا به طور هوشمندانه‌تری با رسانه‌ها برخورد کنند و از اطلاعاتی که دریافت می‌کنند، به درستی استفاده کنند، این مهارت به آنها کمک می‌کند تا اخبار جعلی و اطلاعات غیرقابل اعتماد را شناسایی کنند و به نتیجه‌گیری‌های صحیح برسند.
همچنین، آموزش سواد رسانه به آنها امکان می‌دهد تا تفکر انتقادی خود را توسعه داده و به عنوان شهروندان هوشمند و مسئول، در جامعه فعالیت کنند، بنابراین، ضرورت و چگونگی یاد دادن سواد رسانه به کودکان و نوجوانان برای توانمندسازی آنها و ایجاد ارتباط بهتر با رسانه‌ها و جامعه اطرافشان بسیار مهم است.
آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان نه تنها آنها را در مقابل تأثیرات منفی رسانه‌ها محافظت می‌کند، بلکه آنها را به شکلی فعال و هوشمند در استفاده از رسانه‌ها و ارتباطات رسانه‌ای تربیت می‌کند.
به طور کلی، آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان برای توانمندسازی آنها از نظر انتقادی بودن، تحلیلگری و خلاقیت رسانه‌ای بسیار مهم است، این آموزش می‌تواند از طریق برنامه‌های آموزشی در مدارس، کارگاه‌های آموزشی، کتاب‌ها و منابع آموزشی متنوع و همچنین تعاملات خانوادگی صورت گیرد.
4- نکات مهم در آموزش سواد رسانه ای به کودکان و نوجوانان
به منظور اجرای موفقیت‌آمیز برنامه‌های آموزش سواد رسانه برای کودکان و نوجوانان، چندین مورد باید مد نظر قرار گیرد:
الف- همکاری بین اقشار مختلف جامعه:
برای موفقیت برنامه‌های آموزش سواد رسانه، همکاری بین والدین، مربیان، مدارس، رسانه‌ها و سازمان‌های مربوطه بسیار مهم است، تنها با همکاری و تعامل بین این اقشار می‌توان به نتایج مطلوب دست یافت.
ب- آموزش ارزیابی منابع:
به کودکان و نوجوانان باید آموزش داده شود تا منابع رسانه‌ای را به طور انتقادی ارزیابی کنند، آنها باید بتوانند در میان منابع قابل اعتماد و منابع غیرقابل اعتماد به درستی از اطلاعات استفاده کنند.
ج- توسعه تفکر انتقادی:
آموزش سواد رسانه باید به کودکان و نوجوانان کمک کند تا تفکر انتقادی خود را توسعه دهند و به طور هوشمندانه به محتواهای رسانه‌ای نگریسته و آنها را تحلیل کنند و قادر شوند به طور مستقل و منطقی به مسائل و اخبار رسانه‌ای نگاه کنند.
د- تشویق به خلاقیت رسانه‌ای:
آموزش سواد رسانه باید کودکان و نوجوانان را تشویق کند تا خلاقیت خود را در استفاده از رسانه‌ها بروز دهند. آنها باید بتوانند به صورت خلاقانه و نوآورانه با رسانه‌ها در ارتباط باشند و محتواهای خود را ایجاد کنند.
ه- آموزش مسئولیت:
کودکان و نوجوانان باید آموزش داده شوند که با استفاده از رسانه‌ها، مسئولیت‌پذیری خود را تقویت کنند، آنها باید بدانند که استفاده نادرست از رسانه‌ها ممکن است به دیگران آسیب برساند و باید از تبعات اختلافی که ممکن است به وجود آید آگاه باشند، آموزش مسئولیت به کودکان و نوجوانان کمک می‌کند تا در ارتباط با رسانه‌ها از رفتارهای مناسب و اخلاقی پیروی کنند.
و- استفاده متعادل از رسانه‌ها:
سواد رسانه باید کودکان و نوجوانان را آموزش دهد که چگونه به طور متعادل از رسانه‌ها استفاده کنند، آنها باید بتوانند زمان استفاده خود را مدیریت کنند و در فعالیت‌های دیگر زندگی نیز مشارکت کنند.
ز- پشتیبانی والدین و مربیان:
والدین و مربیان نقش بسیار مهمی در آموزش سواد رسانه به کودکان و نوجوانان دارند، آنها باید این آموزش را تقویت کنند و کودکان و نوجوانان را در استفاده صحیح و هوشمندانه از رسانه‌ها هدایت کنند.
در طراحی برنامه‌های آموزش سواد رسانه برای کودکان و نوجوانان، باید به تنوع رسانه‌ها نیز توجه شود، این برنامه‌ها باید به شکلی طراحی شوند که از رسانه‌های مختلف، از جمله تلویزیون، رادیو، اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و غیره استفاده کنند.
همچنین، باید به تفاوت‌های سنی و توانمندی‌های کودکان و نوجوانان نیز در آموزش‌ها توجه شود و برنامه‌ها بر اساس این تفاوت‌ها طراحی شوند، علاوه بر آموزش سواد رسانه در محیط تحصیلی و خانواده، باید تلاش کنیم تا رسانه‌ها نیز محتواهای مناسب و آموزشی برای کودکان و نوجوانان ارائه کنند، رسانه‌ها باید مسئولیت خود را در تولید و ارائه محتواهایی که به سواد رسانه و توانایی‌های کودکان و نوجوانان در ارزیابی و استفاده از آنها کمک کنند، درک کنند.
همچنین، ارائه محتواهایی که ارزش‌های اخلاقی و اجتماعی را ترویج و به کودکان و نوجوانان کمک کنند تا درک بهتری از دنیای اطراف خود پیدا کنند، بسیار مهم است بنابراین محتواهایی که به تناسب سنی و توانمندی‌های آنها پاسخ می‌دهند و قادر به ارائه اطلاعات به طور جذاب و قابل فهم هستند، از اهمیت بسیاری برخوردارند.
منبع: ایرنا
سلام خیلی عالی و کاربردی