آشنایی با 3 کلیدواژه مهم در سواد رسانه ای: «بازنمایی»، «اقناع» و «کلیشه سازی»/ نوشته‌ای از امیر عباس صادقی
بازنمایی، اقناع و کلیشه‌سازی 3 مفهوم مهم در علم سواد رسانه‌ای اند که مخاطبان باید با آنها آشنا باشند.
سواد رسانه‌ای علمی است که تلاش دارد استفاده‌کنندگان از رسانه‌ها را از یک مصرف‌کننده منفعل، ساده و خام تبدیل به مخاطب هوشمند، جستجوگر و گزینشگر کند.
در این بخش، کلیدواژه‌ها و تعاریفی وجود دارد که آشنایی با آنها به مخاطبان کمک می‌کند تا ضمن آشنایی بیشتر با علم سواد رسانه‌ای، حین استفاده از رسانه با دقت بیشتری آن را مورد بررسی قرار بدهند.
در این نوشتار قصد داریم 3 تعریف مهم و اساسی در علم سواد رسانه‌ای را بیان کنیم که عبارتند از: بازنمایی، اقناع و کلیشه‌سازی.
بازنمایی ضد واقعیت نیست!
نشان دادن واقعیت به شکلی خاص را بازنمایی می‌گویند. بازنمایی به معنای نشان دادن ضد واقعیت نیست بلکه برداشتی از حقیقت است و رسانه‌ها به کمک بازنمایی می‌کوشند تفسیر و تحلیل خود از واقعیت را به ذهن مخاطب ارسال کنند. به گونه‌ای که مخاطب احساس تفاوتی بین آنها نکند.
کار رسانه با بازنمایی از واقعیت در هم آمیخته است. هنر مخاطب فعال این است که با هوشمندی و نقادی تفاوت میان واقعیت و بازنمایی‌های رسانه‌ای را کشف کند.
بازنمایی + تکرار = کلیشه سازی
اگر رسانه یا رسانه‌ها در بازنمایی از واقعیت به شکلی خاص اصرار بورزند و در طول زمان و به اشکال مختلف آن را تکرار کنند، می‌توانند آن بازنمایی را به کلیشه تبدیل کنند. به عبارت دیگر، کلیشه‌سازی نوعی بازنمایی است که در آن، هر بار به یاد یک مفهوم، شخص یا گروه می‌افتیم. بلافاصله کلیشه ساخته شده توسط رسانه‌ها در ذهن ما می‌آید و در قضاوت و تصمیم‌گیری‌های ما نسبت به افراد و اتفاقات پیرامونی‌مان تاثیر می‌گذارد.
کلیشه سازی مثبت است یا منفی؟
همانطور که مفهوم بازنمایی به خودی خود نه مثبت است و نه منفی کلیشه سازی و کلیشه ها نیز مستقلا نمی‌توانند مورد قضاوت قرار بگیرند. فن تکرار در ایجاد کلیشه نقشی اساسی دارد. تکرار باعث می‌شود گیرنده پیام ناخودآگاه به تعمیم دست بزند.
اقناع چیست؟
زندگی بدون ارتباط و تفاهم با دیگران امکان ندارد اما آیا فرستادن پیام بدون هدف مشخص معنا دارد؟ روشن است که فرستادن پیام از سوی فرستنده و سازنده آن با یک هدف خاص صورت می‌گیرد. برهمین اساس، تشویق گیرنده پیام به تغییر رفتار، نگرش، باورها و ارزش‌ها مطابق نظر فرستنده، اقناع نامیده می‌شود. اقناع در مفهوم لغوی به معنای قانع کردن است.
رسانه‌ها با استفاده از شیوه‌های اقناعی سعی می‌کنند از طریق عقل یا احساس یا هر دوی آنها بر ما تاثیر بگذارند
چرا رسانه ها از فنون اقناع استفاده می کنند؟
این اتفاق با چندین هدف دنبال می‌شود:
جلب توجه و نظر ما
پدید آوردن اعتبار و اعتماد برای خودشان
تحریک مخاطبان برای انجام کاری مانند خرید، رای دادن، سرمایه‌گذاری و پذیرفتن عقایدی خاص
مهم‌ترین فنون اقناع کدام اند؟
روش‌های بسیار متعددی برای اقناع مخاطب وجود دارد؛ در زیر تعدادی از مهم ترین فنوع اقناع نام برده می‌شود:
- گواهی دادن ستاره‌ها، نخبگان و مردم عادی
- تداعی معانی در ذهن
- ترس
- طنز
- تکرار
- افراد زیبا
- تطمیع
- ادعای آشکار
- شدت
- نمادها
- مقایسه
سلام مطالب شما بسیار خوب و موثر است. سپاسگزارم