نشریات به عنوان یکی از رسانه‌های قدیمی و ریشه دار از اصالت زیادی برخوردارند؛ قواعد حاکم بر سواد رسانه‌ای به ما آموزش می‌دهد چگونه با این رسانه مواجه شویم.

نشریات به عنوان یکی از قدیم‌ترین رسانه‌ها شناخته می‌شوند؛ بشر از زمانی که با رسانه به معنای مدرن آن آشنا شد تلاش کرد تا از طریق نشریات اخبار و اطلاعاتی که به دست آورده است را با دیگران به اشتراک بگذارد و از این طریق با بقیه ارتباط برقرار کند.

روزنامه‌نگاری در ایران تاریخچه‌ای دیرینه دارد؛ شروع این صنعت از دربار شاهان قدیم بوده‌ و متضمن اخبار مربوط به دربار و خصوصاً شخص پادشاه بوده‌ است.

اولین روزنامه چاپی ایران، در دوره سلطنت «محمد شاه قاجار» به وسیله «میرزا صالح شیرازی» در تهران تأسیس شد. اولین شماره این نشریه ماهیانه که در دوشنبه بیست و پنجم ماه محرم ۱۲۵۳ قمری (اول ماه مه ۱۸۳۷ م.) منتشر شد فاقد نام بخصوصی بود و به ترجمه از واژه فرنگی Newspaper، کاغذ اخبار نامیده می‌شد. در حال حاضر از این روزنامه هیچ نسخه اصیلی دردست نیست و مطالبی که درباره آن نوشته شده، ذکر دقیقی از مدت و دفعات انتشار آن به میان نمی‌آورد.

ارومیه اولین شهرستانی است که در تاریخ روزنامه‌نگاری ایران صاحب روزنامه شد. این نشریه که دومین نشریه ایران هم به‌شمار می‌رود، به زبان آشوری بود در سال ۱۲۶۵ هجری قمری (۱۸۴۹ میلادی) آغاز به انتشار کرد.

وقایع اتفاقیه که سومین روزنامه ایران به سبک و شکل امروزی است، از سال سوم پادشاهی ناصرالدین‌شاه یعنی ۱۲۶۷ هجری قمری زیر نظر میرزا تقی‌خان امیر نظام آغاز به انتشار کرد. این نشریه که به روزنامه «وقایع اتفاقیه» مشهور بود، به صورت هفتگی منتشر می‌شد.

در این نوشتار قصد داریم بر 10 نکته طلایی درباره نشریات، ناظر بر چارچوب‌ها و قواعد سواد رسانه‌ای سخن بگوییم؛ این 10 نکته در زیر اشاره شده است:

1- مجلات و نشریات انواع متنوعی دارند

نشریات بسته به اینکه نویسندگان و مخاطبان آنها چه کسانی هستند و به چه موضوعاتی می‌پردازند، انواع متفاوتی دارند.

2- بازه انتشار نشریات مهم و متفاوت است

معمولاً با طولانی‌تر شدن بازه‌های زمانی انتشار، حجم، عمق و میزان علمی بودن مطالب افزایش می‌یابد، اما در موضوعاتی که به روز و تازه بودن اتفاقات اهمیت دارد و پس از مدتی تازگی خود را از دست می‌دهند، بازه انتشار کوتاه‌تر می‌شود.

3- تیتر همه چیز نیست

گاهی اوقات خبری که در صفحات داخلی روزنامه چاپ شده، کاملاً با تیتر همان مطلب در صفحه اول تفاوت دارد و تیتر تنها برای جذب مخاطب، انتخاب شده است.

4- نشریات مناسب خودتان را پیدا کنید

به علاقه، نیاز و تخصص خودتان و اعتبار علمی و حرفه‌ای نشریات دقت کنید.

5- مطالب مورد نیاز و مفید را انتخاب و مطالعه کنید

تولیدکنندگان یک نشریه در چینش مطالب، طیفی از مخاطبان خود را در نظر می‌گیرند و تلاش می‌کنند با انتشار مطالب متنوع آنها را راضی کنند.

6-  از تعصب و یک جانبه نگری در نقل اخبار از نشریات بپرهیزید

اگر تنها منبع اطلاعات ما نشریه یا مجله‌ای خاص باشد و چشم و گوشمان را روی اخبار و تحلیل‌های دیگر ببندیم و همه را دروغ و فریب بدانیم، دچار یکجانبه‌نگری و تعصبات بی‌جا خواهیم شد.

۷- به آنچه نوشته نشده دقت کنید!

نویسندگان اخبار روزنامه‌ها، معمولاً در لابه‌لای نقل خبر به ارائه تحلیل و نظرات شخصی خود درباره واقعه اتفاق افتاده می‌پردازند.

ضمن اینکه در بیان اصل خبر نیز قسمت‌هایی را برجسته و قسمت‌هایی را کم رنگ یا نادیده می‌گیرند.

۸- در بیان اخبار و مطالب نشریات اخلاق را رعایت کنید

برای اینکه در دام شایعات و اشتباهات رسانه‌ها نیفتید صحت و دقت یک خبر را از حداقل 2 منبع بررسی کنید و به منبع خبر توجه کنید.

9- در دام شایعات گرفتار نشوید

نظام رده بندی به مخاطب کمک می‌کند تا بر اساس سن خود بازی‌هایی را انتخاب کند که در آن سن بازی هیچ آسیب روانی و رفتاری نداشته و به ارتقاء و رشد بازیکن کمک کند.

۱۰- دست به قلم شوید

در حوزه مورد علاقه و توانایی خودتان مطلب بنویسید و برای نشریات مرتبط بفرستید. در محل تحصیل یا اشتغال خودتان نشریه‌ای با تیراژ محدود راه بیندازید.

امیرعباس صادقی